WARTO POŚWIĘCIĆ CZAS NA DOBRE PRZYGOTOWANIE DZIECKA DO PRZEDSZKOLA
Adaptacja - to inaczej przystosowywanie się, tendencja do „dopasowywania” się do środowiska w sposób sprzyjający przetrwaniu, rozwijaniu się. Adaptacja to proces i wymaga czasu.
- Od trzeciego roku życia dziecka zaczyna się okres zwany przedszkolnym. Oznacza to, że trzylatek może już pozostać przez dłuższy okres czasu poza domem i pod opieką osób trzecich, innych niż dotychczasowi.
- Należy też pamiętać, że nie wszystkie dzieci osiągają taką gotowość i dojrzałość w jednakowym czasie.
Wyniki badań nad adaptacją dzieci do przedszkola
- Nie ma wyraźnego związku pomiędzy wiekiem dziecka a kosztami przystosowania się do przedszkola.
- Istnieje silny związek pomiędzy przystosowaniem się dzieci do przedszkola a ich dotychczasowym rozwojem, a także doświadczeniem. Jeżeli dziecko rozwija się harmonijnie proces adaptacji do przedszkola nie powinien być skomplikowany. Jeżeli rozwój dziecka nie jest harmonijny proces adaptacji może być dłuższy i trudniejszy.
Dlaczego dzieci mają trudności w adaptacji do przedszkola?
- Zagrożeniu ulega poczucie bezpieczeństwa. Potrzeba bezpieczeństwa jest jedną z najważniejszych potrzeb psychicznych.
- Dziecko ma jeszcze problemy w słownym porozumiewaniu się
- Nie potrafi jeszcze dokładnie przekazać tego, co dla niego jest ważne
- Nie potrafi też dokładnie zrozumieć tego, co dla innych jest ważne
- W domu wszyscy rozumieją jego skróty słowne, gesty i mimikę
- Opiekun w przedszkolu musi mieć czas na poznanie form komunikowania się dziecka z otoczeniem.
Przez długi czas może kojarzyć nauczycielkę, nawet najmilszą
z poczuciem utraty bezpieczeństwa, z rozstaniem ( dlatego płacze na jej widok, nie chce patrzeć na nią).
Emocje związane z rozstaniem się z rodzicami blokują poznawanie nowego otoczenia; dziecko jest skoncentrowane na swoich emocjach i nie interesują go rówieśnicy, nowe zabawki, pomieszczenia. Potrzebuje czasu na oswojenie się z tym wszystkim.
Czas pobytu w przedszkolu jest inaczej rejestrowany przez dorosłych, inaczej rejestruje go i odbiera dziecko, które przeżywa strach ( stąd nagminne pytania” kiedy i czy mama po mnie przyjdzie).
Jak można ułatwić dziecku adaptację w przedszkolu?
Ułatwimy ją kształtując odpowiednie nawyki związane z samodzielnością i życiem w grupie społecznej ( rówieśniczej).
W procesie kształtowania dziecięcych nawyków wiele zależy od dorosłych, od ich zachowań. Dziecko obserwuje i zachowuje się podobnie.
Jakie nawyki kształtować u dzieci trzyletnich?
Nawyk właściwego zachowania się przy stole –
- pomoc przy nakrywaniu do stołu,
- sprzątanie po posiłku,
- właściwe siedzenie na krześle przy stole i zajmowanie się tym, co trzeba-jedzeniem.
Bardzo ważne jest, żeby dziecko zrozumiało, po co usiadło przy stole
i czego się od niego oczekuje, także formy grzecznościowe: proszę , dziękuję, było smaczne .
Złe nawyki tworzą się wówczas, gdy jedzenie mylone jest z zabawą lub kojarzone ze zmuszaniem.
Dziecko skutecznie uczy się dobrych manier gdy dorosły w odpowiednim momencie podpowie mu co ma robić, nie skąpi pochwał, gdy dziecko dobrze się zachowuje, w nagrodę dostaje np. ulubioną potrawę
Nawyk właściwego zachowania w ubikacji – są to dla dzieci trudne problemy.
Każdej czynności związanej z korzystaniem z toalety należy uczyć osobno:
zdejmowanie bielizny, załatwienie się, wycieranie pupy, mycie i wycieranie rąk.
Dorosły musi podpowiadać, co kolejno trzeba robić a po wykonaniu tych czynności wyraźnie chwalić.
Nawyk samodzielnego rozbierania się i ubierania się – od stopnia opanowania tych czynności zależy samodzielność dziecka.
Bardzo niekorzystne jest wyręczanie dziecka, krytykowanie.
Dorosły musi wykazać się cierpliwością,
Przewidzieć czas, który będzie dziecku potrzebny na poradzenie sobie z ubraniem lub rozebraniem się, a także pomagać mu z oznaczaniem przodu i tyłu ubrań, z dopasowywaniem butów do nóg ( prawy na prawą nogę lewy na lewą).
Nawyk dbałości o to aby rzeczy były na swoim miejscu -
W trzecim roku życia dziecko potrafi dostrzec ład w otoczeniu i cieszy się z tego, bałagan kojarzy mu się z niewygodą i kłopotami.
Trzylatek garnie się do pomagania i trzeba z tego skorzystać, organizować wspólne sprzątanie, pokazywać dziecku co i jak trzeba robić, nie karcić i wstrzymywać się od ciągłego poprawiania.
Nawyk bezkonfliktowego układania się do snu i radosnego budzenia się
Jak w wielu innych sytuacjach wiele zależy od dorosłych.
Dobrze jest zadbać o ceremoniał zakończenia dnia, pożegnania się z domownikami,
Pozwolić na dokończenie zabawy, pomóc przy myciu i przebieraniu się, opowiedzieć bajkę na dobranoc, przytulić itp.
Nawyk poszanowania czyjegoś wysiłku , pomagania innym - dotyczy to zwyczajnych spraw:
Trzeba wycierać buty, bo się nabrudzi i trzeba będzie myć podłogę, trzeba zamykać drzwi, nie można rozrzucać przedmiotów bo robi się bałagan.
Gdy dziecko stara się pomóc, trzeba to docenić: głośno opowiadać co dobrego zrobiło, jakie to jest ważne i potrzebne dla innych
Co pomaga w kształtowaniu nawyków?
- Okazywanie zadowolenia z każdego przejawu samodzielności dziecka.
- Unikanie nadmiernego krytycyzmu. Nadmierne korygowanie dziecięcych czynności powoduje, że dziecko kojarzy czynność, której ma się nauczyć z niezadowoleniem dorosłego i przykrymi doznaniami. Zamiast podejmować aktywność, próbować, będzie unikać wykonywania tego o co dorosły prosi. Przewidując przykrości będzie się bronić płaczem, złością, obrażaniem się. Nadmierny krytycyzm jest groźny bo zniechęca
i uczy bezradności. - Cierpliwość . Nie udało się raz, to nic, trzeba docenić wysiłek dziecka, dalej zachęcać, podtrzymywać w dążeniu ocelu tak długo aż dziecku uda się opanować to czego od niego oczekujemy.
- Systematyczność i konsekwencja - bez tego nie da się nauczyć dziecka czynności samoobsługowych, przekształcić je w nawyki. Nie należy zrażać się brakiem natychmiastowych sukcesów.
Najważniejsze, aby dziecko gromadziło osobiste doświadczenia i określało słowami ( tak jak potrafi) to, co dostrzega, co robi i co odczuwa.
W tym wszystkim trzylatek potrzebuje obecności i wsparcia osoby dorosłej.
- Ważne są gesty dorosłego bo kierują dziecięcą uwagę na to co istotne.
- Zbyt długie tłumaczenia, wyjaśnienia powodują, że dziecko przestaje słuchać.
- Ważne jest porozumiewanie się niewerbalne a więc: mimika, gesty
i sposób wyrażania emocji, bo z takiego przekazu dziecko trzyletnie najwięcej korzysta.
Ucząc się po prostu kopiuje zachowania dorosłego.
- Jeżeli dorosły jest radosny dziecko będzie reagować w taki sam sposób.
- Jeżeli dorosły pokazuje ze jest mu przyjemnie gdy wykonuje jakąś czynność, dziecko będzie
z przyjemnością wypełniało różne zadania. - Jeżeli dorosły będzie się cieszył
z wykonanej do końca czynności, dziecko nie będzie skłonne do porzucania rozpoczętych zajęć.
- Ale uwaga- jeżeli dorosły krzyczy to i dziecko będzie krzyczało . Jeżeli zwraca się do dziecka podniesionym tonem, to ono tylko taką mowę będzie rozumiało. Gdy dorosły okazuje agresję to ono również będzie agresywne.
Już teraz zachęcaj i motywuj dziecko do:
- Samodzielnego mycia rączek, buzi
- Samodzielnego ubierania się, zakładania tego co potrafi
- Zapinania guzików
- Podejmowania przez dziecko prób samodzielnego zjadania posiłków,
Umiejętność gryzienie pokarmów różnej konsystencji – mięsa, warzyw, owoców jest bardzo istotna dla rozwoju narządów mowy, dlatego należy zachęcać dzieci do gryzienia marchewki, jabłek , kalarepki.
- Korzystania z sedesu i używania papieru toaletowego; wycierania nosa w chusteczkę
- Malowania farbami, rysowania kredkami, lepienia z plasteliny
- Chodzenie jak najwięcej i nie używania wózka.
Ubieranie dziecka do przedszkola:
- Spodnie, spódniczki na gumkę, - nie za luźną ani nie za ciasną.
- Ubieranie na cebulkę, które zabezpieczają przed przegrzaniem lub zziębnięciem.
- Kapcie na bezpiecznej podeszwie, zakryte nie sznurowane, łatwe do założenia.
- Nakrycie głowy, także w okresie letnim,
- Buty wyjściowe łatwe do zakładania, zapinane najlepiej na rzepy, sznurowane (jeżeli dziecko sobie z tym radzi)
- Zapasowa bielizna i ubranie , chusteczki jednorazowe – do wykorzystanie wtedy gdy zachodzi tego potrzeba.
Właściwe ubieranie dziecka do przedszkola jest szczególnie ważne w kształtowaniu jego samodzielności. Wygodne ubranie , które można łatwo rozpiąć, ściągnąć ,czy podciągnąć ma korzystny wpływ na szybkość samodzielnych działań dziecka i poczucie osiągania sukcesu.
Dojrzałość do podjęcia roli przedszkolaka.
Kiedy dziecko jest dojrzałe do podjęcia roli przedszkolaka? Przedstawione poniżej aspekty rozwoju opisują sytuację optymalną dla dziecka:
- osiągnęło względną niezależność od rodzica/ opiekuna,
- zdobyło w dotychczasowych relacjach społecznych określony stopień „ ufnego przywiązania” , pozwalającego na rozstanie się
z rodzicem, pozytywne poznawanie nowego otoczenia, okazywanie radości na powrót rodzica. - potrafi rozeznać się w oczekiwaniach i postawach społeczeństwa co do sposobów wyrażania emocji i afektów ( zasada okazywania emocji),
- rozumie i wykorzystuje informacje o emocjach innych do regulowania własnego zachowania ( odniesienie społeczne),
- przejawia podstawowe zachowania prospołeczne: dzielenie się, współpraca i pomaganie ( to zależy od środowiska, doświadczeń, rozwoju umysłowego- wraz z wiekiem tych zachowań jest coraz więcej ale zależność nie jest prosta),
- nie tylko rozpoznaje ale i potrafi wczuć się i przezywać emocje innych (empatia),
- ma pewną świadomość zasady co moje to także twoje a nie tylko co moje to moje,
- rozwija się harmonijnie pod względem umysłowym ( szczególnie ważny jest rozwój mowy).
